Nếu như Kinh điển Đại thừa truyền thống tập trung vào những vị Phật từ bi, nhân hậu như Đức Phật Thích Ca Mâu Ni hay Dược Sư Như Lai, thì các vị Phật trong Mật Tông được biết đến với sự uy nghi, quyền năng, đại diện cho những sức mạnh siêu nhiên khác nhau. Vậy trong Mật Tông, có bao nhiêu vị Phật? Các vị phật trong Mật Tông có ý nghĩa như thế nào? Hãy cùng Phật Giáo 568 tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Mật Tông là gì?
Mật tông, còn được biết đến với các tên gọi như Mật giáo, Chân ngôn môn, Kim cương thừa hoặc Mật thừa, là một pháp tu bí mật của Phật giáo. Pháp tu này có tính chất liễu nghĩa tập trung vào việc hiểu sâu về ý nghĩa tinh tế và hoàn thiện tâm hồn, dựa trên sự truyền đạt bí mật qua thế hệ. Mật tông được coi là một trong những trường phái quan trọng trong Phật giáo. Ở Tây Tạng, Mật tông còn được gọi là Kim cương thừa.
Lịch sử ra đời của Mật Tông
Mật Tông bắt nguồn vào khoảng thế kỷ thứ 5 và 6 tại Ấn Độ. Ban đầu, Mật Tông được phân thành hai dòng là Kim Cương Thừa và Chân Ngôn Thừa. Tuy nhiên, đến thời đại của đại sư Nhất Hạnh, hai dòng này đã được hợp nhất thành một. Phật giáo Mật Tông đã phát triển và lan rộng ra nhiều quốc gia, trong đó phải kể đến:
Mật Tông tại Trung Quốc
Mật Tông đã được truyền vào Trung Quốc sớm hơn so với việc lan rộng vào Tây Tạng, nhờ ba vị cao tăng là Thiện Vô Úy (có tên ghi là Thiên Vô Ý), Kim Cương Trí và Bắt Không Kim Cương, họ truyền bá Mật Tông vào Trung Quốc vào khoảng thế kỷ 7. Cả ba đều là đệ tử của Đức Thánh Long Thọ, được tôn kính là Khai Nguyên Tam Đại Sĩ. Trong số họ, Thiện Vô Úy được coi là người sáng lập Mật Tông Trung Hoa.
Ở Trung Quốc, khi hai dòng Mật Tông Ấn Độ là Kim Cương Thừa và Chân Ngôn Thừa đến đời của Đại sư Nhất Hạnh, hai dòng này đã được hợp nhất thành một. Mật Tông tại Trung Quốc đặc biệt phổ biến vào thời kỳ nhà Đường, được nhiều nhà sư công nhận và truyền dạy rộng rãi, trở thành một trong các trường phái chính thống của Phật giáo Trung Quốc. Tuy nhiên, sau này, sự phổ biến của Mật Tông đã giảm đi, ít được chú ý hơn nhưng vẫn tiếp tục tồn tại.
Mật Tông tại Tây Tạng
Phật giáo Mật Tông Tây Tạng, hay còn được biết đến là Phật giáo Mật Tông Kim Cương Thừa Tây Tạng, được chuyển từ Ấn Độ sang Tây Tạng vào cuối thế kỷ 7, muộn hơn so với Trung Quốc. Khi mới nhập vào, Tây Tạng chỉ có đạo Bon là một tôn giáo cổ truyền, chưa có bất kỳ tín ngưỡng nào của Phật giáo.
Mật Tông Tây Tạng được lan truyền bởi ngài Liên Hoa Sinh (Padmasambhava), người sáng lập tông phái Ninh Mã (Nyingmapa), hay còn gọi là Cổ Phái, một trong những tông phái Mật giáo quan trọng tại Tây Tạng. Ngoài ra, Mật giáo Tây Tạng còn được chia thành nhiều tông phái khác nhau, mỗi tông phái thường có một phương pháp tu tập riêng biệt.
Sự phát triển của Mật Tông tại Tây Tạng rất mạnh mẽ. Ban đầu, cộng đồng nơi đây phản đối mạnh mẽ sự xuất hiện của tôn giáo này. Tuy nhiên, sau đó, Mật giáo dần được người dân chấp nhận và trở thành một trong những tín ngưỡng quan trọng tại Tây Tạng, mang theo bản sắc độc đáo của nền văn hóa này. Khi nhắc đến Mật giáo, người ta thường liên tưởng ngay đến Mật Tông Kim Cương Thừa Tây Tạng.
Mật Tông tại Việt Nam
Mật Tông ban đầu được truyền vào Việt Nam vào khoảng thế kỷ thứ 6 bởi một nhà sư người Ấn Độ, được biết đến là Tỳ Ni Đa Lưu Chi. Trong thời kỳ của triều Đinh và Tiền Lê, Mật Tông phổ biến khá mạnh tại Việt Nam, có rất nhiều di tích và cột đá khắc kinh Phật đỉnh Tôn Thắng Đà La Ni đã được phát hiện tại Hoa Lư, Ninh Bình.
Nhiều Tăng sĩ nước ngoài đã truyền bá Mật Tông vào Việt Nam, đồng thời cũng có nhiều vị sư Việt Nam đã đến Ấn Độ để học và sau đó trở về truyền bá Mật Tông trong nước. Mặc dù Mật Tông ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, nhưng do được truyền bá theo hình thức mật truyền nên không phổ biến như các tông phái Phật giáo khác.
Các vị phật trong Mật Tông Tây Tạng
Ngũ Phương Phật
Ngũ Phương Phật, còn được biết đến dưới nhiều tên gọi như Ngũ Thiền Định Phật, Ngũ Trí Như Lai, Ngũ Trí Phật, hoặc đôi khi được gọi là Ngũ Phật, là thuật ngữ chỉ đến năm vị Phật trong truyền thống Mật Tông. Trong đó, Đại Nhật Như Lai, hay còn gọi là Phật Thích Ca Mâu Ni, được coi là vị tôn chủ và có sự phân biệt giữa Ngũ Phật giới Thai Tạng và Kim Cương.
Năm vị Đức Phật này đại diện cho năm tính cách và năm khía cạnh tương ứng với năm loại trí tuệ trong cuộc sống của mỗi người. Mỗi vị Phật mang theo một con đường riêng để đạt cảnh giới Niết Bàn và thực hiện chứng quả Bồ Đề.
Ngũ Phật đại diện cho năm trạng thái giác ngộ đã hoàn thiện, với sáu căn, sáu thức, sáu trần, năm uẩn và năm đại. Năm vị Phật cũng tương ứng với năm loại trí tuệ: đại viên trí, bình đẳng tính trí, diệu quan sát trí và thành sở tác trí. Các vị Phật Bồ Tát trong Ngũ Trí Như Lai:
A Di Đà Như Lai (Amitabha)
A Súc Bệ Như Lai (Akshobhya)
Đại Nhật Như Lai ( Vairochana)
Bảo Sanh Như Lai (Ratnasambhava)
Bất Không Thành Tựu Như Lai (Amoghasiddhi)
Quán Thế Âm Bồ Tát
Quán Thế Âm Bồ Tát là một danh hiệu dành cho một vị Phật, mặc dù Ngài đã đạt được chứng quả Phật, nhưng vẫn nguyện lộn xộn ở cõi ta bà cứu độ cho chúng sinh. Người ta cũng thường gọi Ngài là Quan Âm Phật, Quan Âm Như Lai, Quan Thế Âm, Quan Âm Nam Hải, Phổ Đà Phật Tổ và nhiều danh xưng khác.
Bồ Tát Quán Thế Âm là sự hiện thân của Từ Bi, Ngài đã lập ra một nguyện vọng vĩ đại để thực hiện lòng từ bi tới cùng cho tất cả chúng sinh trong vòng đời này và đời sau. Vì chỉ có lòng từ bi mới có thể giải thoát chúng sinh khỏi đau khổ, giống như chỉ có Trí Tuệ mới có thể diệt trừ sự bất minh. Do đó, Bồ Tát Quán Thế Âm đã thiết lập một tâm từ bi to lớn, thực hiện các lời nguyện lớn lao để cứu độ tất cả chúng sanh.
Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát
Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, còn được biết đến dưới tên Mạn Thù Thất Lỵ, mang nghĩa là Diệu Đức, Diệu Cát Tường. Khái niệm “Diệu Đức” ám chỉ sự trọn đầy của mọi đức tính. Ngài là một vị Bồ Tát đại diện cho trí tuệ và là một trong các vị hộ pháp Mật Tông quan trọng.
Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát thường được miêu tả như một người đàn ông trẻ trung, ngồi kiết già trên một chiếc bồ đoàn làm từ hoa sen. Đặc biệt, tay phải của Ngài được giương cao lên trên đầu, cầm một lưỡi gươm báu rực lửa. Hình ảnh này truyền đạt ý nghĩa rằng chính sức mạnh của trí tuệ vàng này sẽ cắt đứt mọi xiềng xích trói buộc của tâm trí phiền não, làm tan biến những khổ đau và bất hạnh của vòng luân hồi vô tận, đồng thời dẫn dắt con người đến sự viên mãn của trí tuệ.
Đức Phổ Hiền Bồ Tát
Đức Phổ Hiền Bồ Tát là một trong các vị Phật và Bồ Tát quan trọng trong Phật giáo Đại Thừa. Phổ Hiền là vị Bồ Tát Đẳng giác có khả năng hiện thân và lan tỏa khắp mười phương pháp giới, Ngài thích nghi với nhu cầu cá nhân của mỗi người mà hiện thân.
Ngài thường được mô tả như một vị Bồ Tát đội vương miện và mặc y phục đầy châu báu như một vị vua giàu có. Ngài cưỡi trên lưng của một con voi trắng có sáu ngà. Pháp khí của Ngài thường là viên bảo châu mà Ngài cầm trên tay và thỉnh thoảng Ngài cũng cầm một bông sen, trên đó hoa sen cũng là viên bảo châu. Hình ảnh này biểu hiện sự chiến thắng và sự thịnh vượng.
Đức Địa Tạng Bồ Tát
Địa Tạng Bồ Tát, hay còn gọi là Địa Tạng, là một vị Bồ Tát được thờ trong Phật giáo Đông Á, thường được miêu tả như một vị thần tỉ-khâu phương Đông. Địa Tạng Vương là vị bồ tát quan trọng trong Phật giáo Đại Thừa.
Đức Địa Tạng đã chứng quả Đẳng Giác và đã trải qua vô số kiếp luân hồi. Ngài có lời nguyện thề rằng: Nếu Ngài chưa cứu độ hết chúng sinh, Ngài sẽ không chứng quả Bồ Đề và nếu sự thọ khổ trong địa ngục vẫn còn tồn tại, Ngài thề không thành Phật.
Bát Đại Hộ Pháp Mật Tông
Những hộ thần này thường có các dạng hình tướng xấu xí, phẫn nộ và khủng khiếp. Điều này hoàn toàn tương phản với quan niệm về 72 tướng thiện trong Phật giáo. Tuy nhiên những hình tượng này không chỉ sự xấu xa, kinh hoàng mà thể hiện sức mạnh, sự dũng mãnh của bản chất cơ bản của vũ trụ và đại diện cho tâm thức của con người. Ngoài ra, nó còn đại diện cho việc chinh phục và đánh bại những ham muốn, khát vọng và nỗi sợ hãi của mỗi người, cũng như bảo vệ lòng tin và tín ngưỡng của họ. Bát Đại Hộ Pháp gồm:
Yama (Dạ Ma)
Yamantaka (Hàng Phục Dạ Ma)
Mahakala (Đại Hắc Thiên)
Palden Lhamo (Vị nữ thần)
Hayagriva (Mã Đầu Minh Vương)
Kubera (Tài Bảo Thiên Vương)
Tshangs Pa và White Brahma (Phạm Thiên Trắng)
Kết luận
Mật tông là một kho lưu trữ tri thức và thực hành sâu sắc của Phật giáo, mang lại nguồn cảm hứng và kiến thức phong phú cho những ai quan tâm. Nghiên cứu về các vị Phật trong Mật tông giúp chúng ta khám phá sâu hơn về con đường tu tập và đạt được những thành tựu tối thượng trên con đường giác ngộ. Hy vọng rằng qua bài viết này, Phật Giáo 568 sẽ giúp bạn hiểu biết thêm về các vị Phật trong Mật Tông, từ đó bạn có thể chọn lựa được vị Phật phù hợp với con đường tu hành của mình.
